Stablecoin 101 – Nguyên lý cơ bản, vai trò quan trọng và rủi ro tiềm ẩn

Stablecoin đóng vai trò là nơi trú ẩn an toàn với tính thanh khoản cao trên blockchain cho các nhà đầu tư và nhà giao dịch tiền mã hóa. Công cụ này giúp người tham gia thị trường dễ dàng rút khỏi các vị thế biến động mà không cần chuyển đổi hết sang tài khoản ngân hàng truyền thống. Chính vị thế tài sản thanh toán nội bộ đã thúc đẩy tốc độ lan rộng và tích hợp stablecoin trên sàn giao dịch, nền tảng cho vay cũng như mạng thanh toán.

Cơ chế giữ giá ổn định

Để bảo đảm giá trị ổn định, stablecoin cần cơ chế chống lại áp lực thị trường lẫn các kiểu đầu cơ. Mô hình phổ biến nhất là stablecoin bảo chứng bằng tiền pháp định, mỗi token được bảo chứng 1:1 bởi dự trữ tại ngân hàng hoặc tài sản thanh khoản tương đương. Ví dụ như USD Coin (USDC) và Tether (USDT). Trên lý thuyết, chủ sở hữu đều có thể đổi token sang đồng tiền gốc bất cứ lúc nào, giữ giá ổn định sát mức neo.

Mô hình stablecoin tham chiếu tài sản sử dụng nhiều loại tài sản như tiền tệ, trái phiếu chính phủ hoặc hàng hóa để duy trì giá trị. Đa dạng hóa tài sản giúp giảm rủi ro phụ thuộc vào một loại, nhưng việc quản lý dự trữ trở nên phức tạp hơn.

Stablecoin thuật toán vận hành dựa trên hợp đồng thông minh, tự động điều chỉnh nguồn cung theo biến động thị trường. Khi giá vượt mức neo, hệ thống phát hành thêm token; khi giảm dưới mức neo, token sẽ bị hủy hoặc loại bỏ khỏi lưu thông. Cơ chế này dựa trên động lực thị trường, không đòi hỏi tài sản bảo chứng vật lý, nâng hiệu quả vốn nhưng cũng dễ mất ổn định nếu gặp cú sốc thị trường.

Rủi ro và điểm yếu

Stablecoin vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Mô hình bảo chứng dự trữ phụ thuộc vào sự minh bạch, uy tín và khả năng tài chính của đơn vị phát hành. Nếu nguồn dự trữ thiếu hụt, kém thanh khoản hoặc bị trình bày sai, nhà đầu tư mất niềm tin có thể đồng loạt đổi token sang tiền gốc. Điều này có thể làm đổ vỡ tỷ giá neo. Tranh cãi quanh cấu trúc dự trữ của Tether cho thấy sự mập mờ dễ khiến lòng tin suy giảm và bị cơ quan quản lý giám sát.

Mô hình thuật toán còn dễ tổn thương hơn. Vụ sụp đổ của TerraUSD (UST) năm 2022 minh chứng cho sự thất bại nhanh chóng nếu gặp áp lực bán tập trung, gây thiệt hại lớn cho thị trường. Khi thiếu tài sản bảo chứng thực tế, việc phục hồi gần như bất khả nếu niềm tin đã mất.

Còn có rủi ro hệ thống: Nếu stablecoin quy mô lớn sụp đổ, ảnh hưởng có thể lan sang thị trường truyền thống, nhất là khi các tổ chức phát hành nắm giữ nhiều tài sản an toàn như trái phiếu kho bạc Mỹ. Làn sóng rút vốn bất ngờ sẽ buộc họ phải bán tháo tài sản, gây tác động tiêu cực đến lãi suất và thanh khoản chung.

Về mặt pháp lý, stablecoin đặt ra thách thức về chủ quyền tiền tệ và ổn định tài chính. Ngân hàng trung ương lo ngại stablecoin neo ngoại tệ làm yếu kiểm soát chính sách tiền tệ trong nước, đặc biệt ở các nền kinh tế nhỏ. Ngân hàng Trung ương Châu Âu cảnh báo stablecoin đồng euro được quản lý sẽ củng cố vị thế toàn cầu của đồng euro, còn các stablecoin neo đô la Mỹ có nguy cơ giảm nhu cầu dùng nội tệ.

Quy mô thị trường và xu hướng hiện tại

Stablecoin hiện là một trong những mảng lớn nhất của thị trường tài sản kỹ thuật số. Đến giữa năm 2025, vốn hóa thị trường vượt mốc 230 tỷ USD, chủ yếu tập trung tại các stablecoin neo đô la Mỹ. Tether và Circle đã trở thành những chủ sở hữu lớn trái phiếu chính phủ Mỹ ngắn hạn, ảnh hưởng trực tiếp đến thanh khoản và lãi suất trái phiếu. Các nghiên cứu chỉ ra giao dịch quy mô lớn từ các tổ chức này có thể ảnh hưởng đến chi phí huy động vốn nhà nước. Điều này chứng minh stablecoin đã gắn kết với hệ thống tài chính truyền thống.

Stablecoin tiếp tục đa dạng hóa cả thiết kế lẫn ứng dụng. Các stablecoin neo theo đồng euro, stablecoin bảo chứng hàng hóa và phiên bản theo quy định khu vực đã xuất hiện nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý địa phương. Đồng thời, việc tích hợp với bộ xử lý thanh toán, nền tảng chuyển tiền và thậm chí các dự án tiền kỹ thuật số quốc gia cho thấy stablecoin đang trở thành thành phần quan trọng của hệ thống thanh toán toàn cầu.