Những ví dụ thực tế và các bước đi của ngành

Giới thiệu

Việc Quy định Thị trường Tài sản Tiền mã hóa (MiCA) đi vào hiệu lực đang từng bước tái cấu trúc thị trường stablecoin tại châu Âu. Tác động của MiCA không chỉ phản ánh qua các hồ sơ pháp lý mà còn thông qua các chiến lược của các nhà phát hành lớn, tổ chức tài chính và nhà cung cấp dịch vụ tài sản số. Phần này phân tích cách các quy định ảnh hưởng đến cấu trúc thị trường, phương án vận hành của các đơn vị tuân thủ và sự chuyển dịch hệ sinh thái tài sản số trong quá trình chuẩn bị hoặc phản ứng trước MiCA.

Việc phân tích các động thái của ngành cung cấp góc nhìn thực tiễn giúp lý giải cách khung pháp lý lý thuyết được chuyển hóa thành hành vi thị trường cụ thể. Những trường hợp điển hình dưới đây minh họa sự đa dạng trong tiếp cận tuân thủ, chiến lược định vị doanh nghiệp nhằm tạo lợi thế cạnh tranh, cũng như những thách thức phát sinh trong quá trình thực hiện.

Circle và Mô hình EMI cho phát hành EMT

Tháng 7/2024, Circle trở thành công ty ngoài ngân hàng đầu tiên đạt được giấy phép Tổ chức Tiền điện tử (EMI) theo MiCA, do Cơ quan Giám sát và Giải quyết Pháp (ACPR) cấp. Giấy phép này cho phép Circle cung cấp USDC và EUROC (định giá bằng euro) dưới dạng E-Money Token (EMT) đáp ứng tiêu chuẩn MiCA trên toàn bộ Liên minh châu Âu.

Việc đạt giấy phép EMI theo MiCA không chỉ mang tính biểu tượng; doanh nghiệp phải chứng minh năng lực vốn vững mạnh, quản trị thanh khoản hiệu quả và cơ chế quản lý minh bạch. Circle đã điều chỉnh cấu trúc dự trữ để đáp ứng yêu cầu nghiêm ngặt của MiCA về bảo đảm tài sản 1:1 và phân tách dòng vốn, với toàn bộ dự trữ gửi tại các tổ chức tài chính thuộc EU. Việc đối chiếu hàng ngày và công khai minh bạch dự trữ trở thành quy trình chuẩn, trong khi quy trình đổi trả token được tái thiết kế nhằm đảm bảo chuyển đổi theo yêu cầu với giá trị gốc cho khoản nắm giữ bằng euro và đô la Mỹ.

Mô hình tuân thủ của Circle còn tích hợp tuyên bố thông tin phù hợp MiCA vào sách trắng công khai, nêu rõ các yếu tố rủi ro như nguy cơ gián đoạn hệ thống ngân hàng fiat và ảnh hưởng từ sự thay đổi chính sách tiền tệ. Việc đặt trung tâm phát hành tại Pháp đã giúp Circle hưởng quyền thông hành EU, cho phép EMT lưu thông tự do tại các nước thành viên mà không cần xin phép riêng lẻ từng thị trường.

EURCV của Société Générale: ART do ngân hàng phát hành

Société Générale-Forge, bộ phận tài sản số của tập đoàn ngân hàng Pháp, ra mắt EURCV vào tháng 12/2023. EURCV là một Asset-Referenced Token (ART) duy trì giá trị dựa trên danh mục đa dạng gồm trái phiếu chính phủ định danh euro, các khoản tương đương tiền và tiền gửi ngân hàng ngắn hạn. Thành phần này cùng với vai trò phát hành của ngân hàng đã đưa EURCV trở thành một trong những ART hoàn toàn được ngân hàng bảo lãnh, đáp ứng đầy đủ quy định của MiCA.

Theo MiCA, EURCV phải được cấp phép ART, kèm theo việc nộp sách trắng chi tiết cho cơ quan quản lý Pháp, trình bày phương pháp quản lý dự trữ, quy trình thẩm định giá, quyền mua lại và cấu trúc quản trị. Tài sản dự trữ của ART được kiểm toán độc lập định kỳ hàng quý, kết quả được công bố trên cổng tài sản số của ngân hàng để đáp ứng yêu cầu minh bạch theo MiCA.

Việc phát hành EURCV là một phần trong chiến lược tổng thể của Société Générale nhằm tích hợp sản phẩm tài chính token hóa vào hệ sinh thái dịch vụ, kết nối ngân hàng truyền thống với các ứng dụng phi tập trung (DeFi). Thông qua ART đã kiểm soát, ngân hàng này chủ động chiếm lĩnh thị phần DeFi tổ chức, cung cấp công cụ thế chấp dựa trên euro cho giao thức cho vay, thanh toán chứng khoán token hóa và tài trợ thương mại xuyên biên giới.

EURI của Banking Circle: Tối ưu thanh toán đa quốc gia

Banking Circle, ngân hàng có trụ sở tại Luxembourg chuyên về giải pháp thanh toán xuyên biên giới, đã giới thiệu EURI vào giữa năm 2024 như một EMT neo giá euro theo MiCA. Khác với các stablecoin phục vụ bán lẻ, EURI được thiết kế chủ yếu phục vụ thanh toán tổ chức giữa các đối tác ngân hàng và fintech, đặc biệt chú trọng tốc độ giao dịch và tiết kiệm chi phí trong các hành lang đa tiền tệ.

Chiến lược tuân thủ MiCA của Banking Circle tích hợp trực tiếp nền tảng phát hành EMT với hạ tầng ngân hàng đại lý sẵn có, cho phép thanh toán tức thời giữa EURI và các đồng fiat khác do đối tác hỗ trợ. Đồng thời, hãng này xây dựng các pool thanh khoản bổ sung để đảm bảo khả năng đổi trả 24/7, đáp ứng nhu cầu các tổ chức tài chính hoạt động trên nhiều múi giờ.

EURI được các đơn vị cung cấp dịch vụ thanh toán châu Âu đón nhận nhờ tuân thủ đầy đủ MiCA, giúp đối tác tin tưởng vào cam kết đổi trả token, chất lượng dự trữ và giám sát quản trị. Trường hợp này cho thấy stablecoin đạt chuẩn MiCA có thể tích hợp vào hạ tầng tài chính truyền thống mà không nhất thiết hướng tới người dùng cuối cá nhân.

Phản ứng từ sàn giao dịch: Hủy niêm yết và tái niêm yết

Gần thời hạn MiCA, nhiều sàn giao dịch lớn đã điều chỉnh danh mục sản phẩm nhằm đảm bảo tuân thủ. Tháng 10/2024, Coinbase thông báo hủy niêm yết một số stablecoin không đạt chuẩn với khách hàng EU, viện lý do nhà phát hành chưa đáp ứng yêu cầu về dự trữ, giấy phép hoặc công bố thông tin mà MiCA quy định. Động thái chủ động này phản ánh việc đánh giá rủi ro pháp lý nhằm duy trì hoạt động ổn định tại EU.

Một số sàn thực hiện chiến lược tái niêm yết từng bước, đưa token tuân thủ trở lại khi nhà phát hành hoàn tất thủ tục cấp phép. Binance, ví dụ, ban đầu hạn chế quyền truy cập stablecoin neo đô la cho khách hàng EU, sau đó mở lại tại một số thị trường khi nhà phát hành cải thiện tuân thủ. Những điều chỉnh này cho thấy vai trò của sàn giao dịch như “người gác cổng” trong thực thi quy định trên môi trường giao dịch tài sản số.

Sự lên ngôi chiến lược của stablecoin định giá euro

MiCA thúc đẩy mạnh mẽ sự quan tâm tới stablecoin định giá euro, vừa nhờ ưu đãi pháp lý vừa vì Ngân hàng Trung ương châu Âu khẳng định các sản phẩm này giúp củng cố vai trò đồng euro trong thanh toán toàn cầu. Khi stablecoin neo đô la bị kiểm soát nghiêm ngặt hơn, các nhà phát hành chủ động đa dạng hóa với token dựa trên euro để duy trì vị trí trên thị trường EU.

Nhiều startup fintech và tổ chức thanh toán lớn đã nộp đơn xin phát hành EMT neo euro nhằm dự báo nhu cầu từ thương nhân, công ty xử lý thanh toán và nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới. Sự xuất hiện của stablecoin euro tuân thủ được kỳ vọng sẽ bổ trợ cho việc triển khai đồng euro số, tạo nên hệ sinh thái đa tầng nơi tiền kỹ thuật số tư và công song hành.

Chi phí tuân thủ và xu hướng hợp nhất thị trường

Chi phí vận hành đáp ứng MiCA rất lớn, đặc biệt với các nhà phát hành nhỏ. Việc kiểm toán dự trữ nghiêm ngặt, xây dựng quy trình lưu ký trong EU và biên soạn sách trắng được duyệt bởi cơ quan quản lý đòi hỏi đầu tư mạnh vào pháp lý, kế toán và vận hành.

Do đó, một số nhà phát hành đã chọn rút khỏi thị trường EU, trong khi số khác tìm kiếm liên kết hoặc thương vụ mua lại để tận dụng hạ tầng đã được cấp phép MiCA, thay vì tự xây dựng mới. Xu hướng này cho thấy thị trường stablecoin châu Âu sẽ tập trung vào một số đơn vị mạnh về vốn và tuân thủ, chiếm lĩnh phần lớn lưu thông.

Tác động đến tích hợp DeFi

Việc một số stablecoin tuân thủ MiCA đã mở ra các phương thức mới cho DeFi kiểm soát. Các EMT và ART đạt chuẩn bắt đầu được dùng làm tài sản thế chấp trong các giao thức cho vay phi tập trung dành cho tổ chức, điển hình là pool thanh khoản xác minh danh tính.

Khả năng tích hợp stablecoin tuân thủ MiCA vào sản phẩm tài chính on-chain mà vẫn đảm bảo rõ ràng pháp lý đã thu hút các đơn vị quản lý tài sản truyền thống muốn thử chiến lược sinh lợi token hóa. Tuy nhiên, các yêu cầu xác thực và định danh đi kèm khiến những token này không thể lưu thông tự do ở mọi hệ sinh thái DeFi, qua đó hạn chế tiện ích tại các giao thức hoàn toàn mở.

Nhà phát hành toàn cầu và vấn đề tranh chấp pháp lý

Một vấn đề chưa giải quyết là cách xử lý stablecoin toàn cầu phát hành cả trong và ngoài EU. Nhiều đơn vị vận hành mô hình kép—phát hành token tuân thủ MiCA cho khách hàng EU, đồng thời duy trì sản phẩm chưa kiểm soát cho các thị trường khác. Nhiều ý kiến cho rằng phương thức này có thể làm giảm hiệu lực của MiCA, nhất là nếu token vẫn có thể hoán đổi giữa môi trường kiểm soát và không kiểm soát, khiến rủi ro thâm nhập gián tiếp vào thị trường EU.

Cơ quan quản lý EU đã nhận diện rủi ro tranh chấp pháp lý này và khẳng định sẽ giám sát chặt việc hoán đổi giữa các phiên bản tuân thủ và không tuân thủ của cùng một token. EBA có quyền áp dụng biện pháp kiểm soát bổ sung với các token lớn nếu phát hiện lỗ hổng hệ thống liên quan tới luồng tiền xuyên biên giới.

Triển vọng ngành

Việc thực thi MiCA đã thiết lập tiêu chuẩn mới cho quản lý stablecoin toàn cầu, đồng thời các thị trường khác đang theo dõi sát cách tiếp cận của EU. Những tín hiệu ban đầu khẳng định rằng việc tuân thủ MiCA đã trở thành lợi thế cạnh tranh, đặc biệt với các đơn vị nhắm tới khách hàng tổ chức.

Trong vòng 12–18 tháng tới, thị trường stablecoin châu Âu được dự báo sẽ ổn định quanh nhóm nhỏ các nhà phát hành uy tín, cung cấp đồng thời token tiền euro và đô la. Việc tích hợp với nền tảng DeFi kiểm soát, mạng lưới thanh toán xuyên biên giới và triển khai đồng euro số sẽ là động lực định hình giai đoạn phát triển tiếp theo của thị trường.

Những nhà phát hành chủ động đáp ứng các tiêu chuẩn minh bạch, dự trữ và mua lại của MiCA không chỉ đảm bảo vị thế tại EU mà còn khẳng định vai trò dẫn dắt trong cuộc đối thoại toàn cầu về tương lai tiền số được kiểm soát.