Với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ blockchain và tiền ảo, tiền ảo ngày càng được sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới. Tuy nhiên, với những ưu và nhược điểm, tính ẩn danh, khả năng thực hiện dễ dàng và phi tập trung của tiền ảo khiến nó trở thành một công cụ cho các hoạt động tội phạm như rửa tiền, sòng bạc trực tuyến và gây quỹ bất hợp pháp.
Trong thực tiễn tư pháp, việc xử lý tư pháp đối với các loại tiền ảo liên quan đến vụ án có cần phải đánh giá giá trị của chúng hay không đã trở thành điểm tranh cãi của một số người. Một mặt, việc đánh giá giá cả giúp làm rõ giá trị của các loại tiền ảo liên quan, thuận tiện cho việc xử lý sau này; mặt khác, việc đánh giá giá trị tiền ảo có thể gây ra tranh cãi do biến động thị trường mạnh mẽ và thiếu tiêu chuẩn thống nhất, thậm chí có thể chạm đến ranh giới kiểm soát. Tác giả bài viết (web3_lawyer) sẽ thảo luận về tính cần thiết của việc đánh giá giá cả trong xử lý tư pháp tiền ảo, phân tích tình trạng hiện tại và những thách thức.
Đánh giá giá là gì
Thẩm định giá thường đề cập đến quá trình cơ quan tư pháp ủy thác cho cơ quan bên thứ ba chuyên nghiệp tiến hành xác định giá trị, xác định thuộc tính hoặc phân tích kỹ thuật tài sản liên quan đến vụ án trong vụ án hình sự. Mục đích của nó là cung cấp một cơ sở khách quan và khoa học cho việc điều tra, truy tố và xét xử vụ án, đồng thời đảm bảo rằng việc xử lý tài sản liên quan đến vụ án là hợp pháp và công bằng. Trong vụ án hình sự, giám định tư pháp thường liên quan đến việc ước tính giá trị tài sản, giám định kỹ thuật tang vật,... Ví dụ, thẩm định tư pháp đối với tài sản truyền thống như bất động sản và phương tiện liên quan đến vụ án có thể làm rõ giá trị thị trường của nó và cung cấp tài liệu tham khảo cho việc thu hồi hàng hóa bị đánh cắp và thi hành các hình phạt tài sản.
Vai trò cốt lõi của đánh giá tư pháp là đảm bảo tính công bằng của quá trình tư pháp và độ tin cậy của bằng chứng. Thông qua việc đánh giá các tổ chức chuyên môn, cơ quan tư pháp có thể có được các báo cáo đánh giá có thẩm quyền và giảm tính tùy tiện của các phán đoán chủ quan. Ngoài ra, đánh giá tư pháp cũng cung cấp cơ sở định lượng cho việc xử lý tài sản liên quan đến vụ án, điều này có lợi cho tính minh bạch và chuẩn hóa việc xử lý tài sản. Tuy nhiên, trong lĩnh vực xử lý tư pháp tiền ảo mới nổi, khả năng áp dụng đánh giá tư pháp đang phải đối mặt với những thách thức mới.
Sự cần thiết của việc xử lý tư pháp và đánh giá giá trị của tiền mã hóa
(1) Tình trạng xử lý tư pháp của tiền ảo
Tại nước tôi, việc xử lý tài sản ảo liên quan đến vụ án thường do cơ quan công an dẫn đầu, phương thức xử lý bao gồm phong tỏa, tạm giữ, xử lý và chuyển đổi thành tiền mặt. Tuy nhiên, do tính đặc thù của tiền ảo, quá trình xử lý gặp phải nhiều khó khăn.
Đầu tiên, tiền ảo được lưu trữ trên mạng blockchain, việc niêm phong và tịch thu cần hỗ trợ công nghệ;
Thứ hai, giá tiền ảo biến động mạnh, việc chọn thời điểm xử lý ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả xử lý;
Cuối cùng, sự thiếu hụt các quy định xử lý thống nhất đã dẫn đến sự khác biệt lớn trong thực tiễn ở các nơi.
Trong thực tiễn tư pháp, trong hầu hết các vụ án hình sự liên quan đến tiền tệ, giá của tiền ảo liên quan đến vụ án sẽ được đánh giá để xác định giá trị của nó. Ví dụ: cơ quan tư pháp ủy thác cho một tổ chức bên thứ ba đánh giá Bitcoin, Ethereum, Tether, v.v. liên quan đến vụ việc liên quan đến điều kiện thị trường. Tuy nhiên, cách tiếp cận này gây tranh cãi trong thực tế: một mặt, đánh giá giá có thể cung cấp cơ sở giá trị để xử lý; Mặt khác, quá trình đánh giá có thể bị đặt câu hỏi do biến động thị trường, trình độ của cơ quan đánh giá và các vấn đề khác.
(II) Phân tích sự cần thiết của việc đánh giá giá cả
Về lý thuyết, việc đánh giá giá trị của tiền ảo có ý nghĩa nhất định trong việc xử lý tư pháp. Đầu tiên, việc đánh giá có thể làm rõ giá trị của tiền ảo liên quan đến vụ án, cung cấp cơ sở cho việc thu hồi tài sản. Thứ hai, kết quả đánh giá có thể được sử dụng làm tham khảo trong việc thi hành hình phạt tài sản, đảm bảo mức án phù hợp với số tiền phạm tội, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan. Cuối cùng, việc đánh giá tư pháp giúp nâng cao tính minh bạch trong xử lý, tránh tình trạng xử lý tùy tiện dẫn đến bất công trong tư pháp.
Tuy nhiên, trong khuôn khổ quy định hiện hành của nước ta, tính cần thiết của việc đánh giá giá trị tiền ảo lại đáng được xem xét. Vào ngày 15 tháng 9 năm 2021, mười cơ quan bao gồm Bộ Công an, Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, Tòa án Nhân dân Tối cao, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã phát hành "Thông báo về việc tiếp tục phòng ngừa và xử lý rủi ro từ việc giao dịch và đầu cơ tiền ảo" (sau đây gọi là "Thông báo 9.24") đã chỉ rõ rằng, tiền ảo không có vị thế pháp lý tương đương với tiền tệ hợp pháp, các hoạt động giao dịch liên quan thuộc về hoạt động tài chính bất hợp pháp, cấm bất kỳ tổ chức nào trong nước cung cấp dịch vụ định giá cho giao dịch tiền ảo. Do đó, việc cung cấp dịch vụ định giá cho tiền ảo có thể bị coi là hỗ trợ gián tiếp cho giao dịch tiền ảo, tiềm ẩn rủi ro vi phạm quy định quản lý.
Ngoài ra, việc đánh giá giá trị tiền ảo trong thực tiễn gặp phải những khó khăn về tính khả thi.
Đầu tiên, giá cả trên thị trường tiền ảo dao động mạnh, kết quả đánh giá có thể hết hiệu lực trong thời gian ngắn.
Thứ hai, khó khăn trong việc thống nhất trình độ và phương pháp đánh giá của các tổ chức đánh giá dẫn đến kết quả đánh giá thiếu tính đáng tin cậy;
Cuối cùng, trong việc bào chữa cho các vụ án liên quan đến tiền tệ, ngay cả khi báo cáo định giá được bên bị cáo nói là chấp nhận và sử dụng như tài liệu buộc tội người bị cáo cáo buộc phạm tội, nhưng báo cáo định giá này rất khó được bên bào chữa chấp nhận như các báo cáo định giá tư pháp truyền thống, thậm chí còn có thể gây ra khiếu nại và tố giác đối với cơ quan thẩm định từ phía bên bào chữa.
Thông qua phân tích trên, tác giả cho rằng việc định giá tiền ảo có thể được thực hiện trong xử lý tư pháp, nhưng không phải là cần thiết.
Kết luận
Mặc dù việc xử lý tài sản ảo là một vấn đề thực tiễn rất nhỏ, nhưng hiện nay đang nhận được sự quan tâm rộng rãi từ giới lý thuyết và thực tiễn. Trong những năm gần đây, các diễn đàn và hội thảo học thuật về xử lý tài sản ảo liên tục được tổ chức, các học giả đã có những thảo luận sâu sắc xung quanh quy trình xử lý, chính sách quản lý và hỗ trợ kỹ thuật.
Tuy nhiên, quan điểm của tác giả là: chỉ cần các chính sách quản lý đại diện bởi "Thông báo 9.24" không bị sửa đổi hoặc điều chỉnh, thì việc định giá trong các vụ xử lý tư pháp liên quan đến tiền ảo (thậm chí trong toàn bộ các vụ án hình sự liên quan đến tiền tệ) sẽ luôn khó có thể thoát khỏi tình trạng "gãi ngứa bên ngoài". Các thuộc tính đặc biệt của tiền ảo quyết định rằng nó không thể hoàn toàn áp dụng mô hình xử lý tài sản trong các vụ án hình sự truyền thống.
Trong tương lai, để thúc đẩy việc tiêu chuẩn hóa hoàn toàn việc xử lý tài sản ảo, cần nỗ lực trong các lĩnh vực sau:
Một là hoàn thiện các luật pháp, quy định và chính sách giám sát liên quan, làm rõ quy trình và tiêu chuẩn xử lý tư pháp đối với tiền ảo.
Thứ hai là tăng cường hỗ trợ kỹ thuật, nâng cao khả năng tịch thu và xử lý tiền ảo của các cơ quan tư pháp;
Thứ ba là khám phá mô hình xử lý kết nối với quốc tế, học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia khác (ví dụ như trực tiếp quốc hữu hóa các loại tiền ảo liên quan, nhưng điều kiện tiên quyết là phải công nhận rõ ràng thuộc tính giá trị của tiền ảo và giảm bớt thái độ phủ định đối với "phi tiền tệ" của tiền ảo).
Trước khi chính sách quản lý được nới lỏng, việc đánh giá giá trị của tiền ảo mặc dù có giá trị lý thuyết, nhưng trong thực tiễn cần được thực hiện một cách thận trọng để tránh chạm đến ranh giới quản lý. Chỉ khi chính sách, công nghệ và thực tiễn cùng được thúc đẩy, việc xử lý tư pháp đối với tiền ảo mới dần dần đạt được sự trưởng thành.
Dù ngành công nghiệp có phát triển ra sao, công nghệ có tiến bộ như thế nào, pháp luật vẫn luôn là logic cơ bản bảo vệ trật tự thị trường và lợi ích công cộng.
Nội dung chỉ mang tính chất tham khảo, không phải là lời chào mời hay đề nghị. Không cung cấp tư vấn về đầu tư, thuế hoặc pháp lý. Xem Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm để biết thêm thông tin về rủi ro.
Web3 Luật sư giải thích: Liệu việc xử lý tư pháp đối với tiền ảo có cần phải tiến hành đánh giá giá trị không?
Tác giả: Luật sư Liu Zhengyao
Với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ blockchain và tiền ảo, tiền ảo ngày càng được sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới. Tuy nhiên, với những ưu và nhược điểm, tính ẩn danh, khả năng thực hiện dễ dàng và phi tập trung của tiền ảo khiến nó trở thành một công cụ cho các hoạt động tội phạm như rửa tiền, sòng bạc trực tuyến và gây quỹ bất hợp pháp.
Trong thực tiễn tư pháp, việc xử lý tư pháp đối với các loại tiền ảo liên quan đến vụ án có cần phải đánh giá giá trị của chúng hay không đã trở thành điểm tranh cãi của một số người. Một mặt, việc đánh giá giá cả giúp làm rõ giá trị của các loại tiền ảo liên quan, thuận tiện cho việc xử lý sau này; mặt khác, việc đánh giá giá trị tiền ảo có thể gây ra tranh cãi do biến động thị trường mạnh mẽ và thiếu tiêu chuẩn thống nhất, thậm chí có thể chạm đến ranh giới kiểm soát. Tác giả bài viết (web3_lawyer) sẽ thảo luận về tính cần thiết của việc đánh giá giá cả trong xử lý tư pháp tiền ảo, phân tích tình trạng hiện tại và những thách thức.
Đánh giá giá là gì
Thẩm định giá thường đề cập đến quá trình cơ quan tư pháp ủy thác cho cơ quan bên thứ ba chuyên nghiệp tiến hành xác định giá trị, xác định thuộc tính hoặc phân tích kỹ thuật tài sản liên quan đến vụ án trong vụ án hình sự. Mục đích của nó là cung cấp một cơ sở khách quan và khoa học cho việc điều tra, truy tố và xét xử vụ án, đồng thời đảm bảo rằng việc xử lý tài sản liên quan đến vụ án là hợp pháp và công bằng. Trong vụ án hình sự, giám định tư pháp thường liên quan đến việc ước tính giá trị tài sản, giám định kỹ thuật tang vật,... Ví dụ, thẩm định tư pháp đối với tài sản truyền thống như bất động sản và phương tiện liên quan đến vụ án có thể làm rõ giá trị thị trường của nó và cung cấp tài liệu tham khảo cho việc thu hồi hàng hóa bị đánh cắp và thi hành các hình phạt tài sản.
Vai trò cốt lõi của đánh giá tư pháp là đảm bảo tính công bằng của quá trình tư pháp và độ tin cậy của bằng chứng. Thông qua việc đánh giá các tổ chức chuyên môn, cơ quan tư pháp có thể có được các báo cáo đánh giá có thẩm quyền và giảm tính tùy tiện của các phán đoán chủ quan. Ngoài ra, đánh giá tư pháp cũng cung cấp cơ sở định lượng cho việc xử lý tài sản liên quan đến vụ án, điều này có lợi cho tính minh bạch và chuẩn hóa việc xử lý tài sản. Tuy nhiên, trong lĩnh vực xử lý tư pháp tiền ảo mới nổi, khả năng áp dụng đánh giá tư pháp đang phải đối mặt với những thách thức mới.
Sự cần thiết của việc xử lý tư pháp và đánh giá giá trị của tiền mã hóa
(1) Tình trạng xử lý tư pháp của tiền ảo
Tại nước tôi, việc xử lý tài sản ảo liên quan đến vụ án thường do cơ quan công an dẫn đầu, phương thức xử lý bao gồm phong tỏa, tạm giữ, xử lý và chuyển đổi thành tiền mặt. Tuy nhiên, do tính đặc thù của tiền ảo, quá trình xử lý gặp phải nhiều khó khăn.
Đầu tiên, tiền ảo được lưu trữ trên mạng blockchain, việc niêm phong và tịch thu cần hỗ trợ công nghệ;
Thứ hai, giá tiền ảo biến động mạnh, việc chọn thời điểm xử lý ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả xử lý;
Cuối cùng, sự thiếu hụt các quy định xử lý thống nhất đã dẫn đến sự khác biệt lớn trong thực tiễn ở các nơi.
Trong thực tiễn tư pháp, trong hầu hết các vụ án hình sự liên quan đến tiền tệ, giá của tiền ảo liên quan đến vụ án sẽ được đánh giá để xác định giá trị của nó. Ví dụ: cơ quan tư pháp ủy thác cho một tổ chức bên thứ ba đánh giá Bitcoin, Ethereum, Tether, v.v. liên quan đến vụ việc liên quan đến điều kiện thị trường. Tuy nhiên, cách tiếp cận này gây tranh cãi trong thực tế: một mặt, đánh giá giá có thể cung cấp cơ sở giá trị để xử lý; Mặt khác, quá trình đánh giá có thể bị đặt câu hỏi do biến động thị trường, trình độ của cơ quan đánh giá và các vấn đề khác.
(II) Phân tích sự cần thiết của việc đánh giá giá cả
Về lý thuyết, việc đánh giá giá trị của tiền ảo có ý nghĩa nhất định trong việc xử lý tư pháp. Đầu tiên, việc đánh giá có thể làm rõ giá trị của tiền ảo liên quan đến vụ án, cung cấp cơ sở cho việc thu hồi tài sản. Thứ hai, kết quả đánh giá có thể được sử dụng làm tham khảo trong việc thi hành hình phạt tài sản, đảm bảo mức án phù hợp với số tiền phạm tội, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan. Cuối cùng, việc đánh giá tư pháp giúp nâng cao tính minh bạch trong xử lý, tránh tình trạng xử lý tùy tiện dẫn đến bất công trong tư pháp.
Tuy nhiên, trong khuôn khổ quy định hiện hành của nước ta, tính cần thiết của việc đánh giá giá trị tiền ảo lại đáng được xem xét. Vào ngày 15 tháng 9 năm 2021, mười cơ quan bao gồm Bộ Công an, Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, Tòa án Nhân dân Tối cao, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã phát hành "Thông báo về việc tiếp tục phòng ngừa và xử lý rủi ro từ việc giao dịch và đầu cơ tiền ảo" (sau đây gọi là "Thông báo 9.24") đã chỉ rõ rằng, tiền ảo không có vị thế pháp lý tương đương với tiền tệ hợp pháp, các hoạt động giao dịch liên quan thuộc về hoạt động tài chính bất hợp pháp, cấm bất kỳ tổ chức nào trong nước cung cấp dịch vụ định giá cho giao dịch tiền ảo. Do đó, việc cung cấp dịch vụ định giá cho tiền ảo có thể bị coi là hỗ trợ gián tiếp cho giao dịch tiền ảo, tiềm ẩn rủi ro vi phạm quy định quản lý.
Ngoài ra, việc đánh giá giá trị tiền ảo trong thực tiễn gặp phải những khó khăn về tính khả thi.
Đầu tiên, giá cả trên thị trường tiền ảo dao động mạnh, kết quả đánh giá có thể hết hiệu lực trong thời gian ngắn.
Thứ hai, khó khăn trong việc thống nhất trình độ và phương pháp đánh giá của các tổ chức đánh giá dẫn đến kết quả đánh giá thiếu tính đáng tin cậy;
Cuối cùng, trong việc bào chữa cho các vụ án liên quan đến tiền tệ, ngay cả khi báo cáo định giá được bên bị cáo nói là chấp nhận và sử dụng như tài liệu buộc tội người bị cáo cáo buộc phạm tội, nhưng báo cáo định giá này rất khó được bên bào chữa chấp nhận như các báo cáo định giá tư pháp truyền thống, thậm chí còn có thể gây ra khiếu nại và tố giác đối với cơ quan thẩm định từ phía bên bào chữa.
Thông qua phân tích trên, tác giả cho rằng việc định giá tiền ảo có thể được thực hiện trong xử lý tư pháp, nhưng không phải là cần thiết.
Kết luận
Mặc dù việc xử lý tài sản ảo là một vấn đề thực tiễn rất nhỏ, nhưng hiện nay đang nhận được sự quan tâm rộng rãi từ giới lý thuyết và thực tiễn. Trong những năm gần đây, các diễn đàn và hội thảo học thuật về xử lý tài sản ảo liên tục được tổ chức, các học giả đã có những thảo luận sâu sắc xung quanh quy trình xử lý, chính sách quản lý và hỗ trợ kỹ thuật.
Tuy nhiên, quan điểm của tác giả là: chỉ cần các chính sách quản lý đại diện bởi "Thông báo 9.24" không bị sửa đổi hoặc điều chỉnh, thì việc định giá trong các vụ xử lý tư pháp liên quan đến tiền ảo (thậm chí trong toàn bộ các vụ án hình sự liên quan đến tiền tệ) sẽ luôn khó có thể thoát khỏi tình trạng "gãi ngứa bên ngoài". Các thuộc tính đặc biệt của tiền ảo quyết định rằng nó không thể hoàn toàn áp dụng mô hình xử lý tài sản trong các vụ án hình sự truyền thống.
Trong tương lai, để thúc đẩy việc tiêu chuẩn hóa hoàn toàn việc xử lý tài sản ảo, cần nỗ lực trong các lĩnh vực sau:
Một là hoàn thiện các luật pháp, quy định và chính sách giám sát liên quan, làm rõ quy trình và tiêu chuẩn xử lý tư pháp đối với tiền ảo.
Thứ hai là tăng cường hỗ trợ kỹ thuật, nâng cao khả năng tịch thu và xử lý tiền ảo của các cơ quan tư pháp;
Thứ ba là khám phá mô hình xử lý kết nối với quốc tế, học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia khác (ví dụ như trực tiếp quốc hữu hóa các loại tiền ảo liên quan, nhưng điều kiện tiên quyết là phải công nhận rõ ràng thuộc tính giá trị của tiền ảo và giảm bớt thái độ phủ định đối với "phi tiền tệ" của tiền ảo).
Trước khi chính sách quản lý được nới lỏng, việc đánh giá giá trị của tiền ảo mặc dù có giá trị lý thuyết, nhưng trong thực tiễn cần được thực hiện một cách thận trọng để tránh chạm đến ranh giới quản lý. Chỉ khi chính sách, công nghệ và thực tiễn cùng được thúc đẩy, việc xử lý tư pháp đối với tiền ảo mới dần dần đạt được sự trưởng thành.
Dù ngành công nghiệp có phát triển ra sao, công nghệ có tiến bộ như thế nào, pháp luật vẫn luôn là logic cơ bản bảo vệ trật tự thị trường và lợi ích công cộng.